Kategoria: Opakowania

Butelka zwrotna

#Wolę Piwo, ponieważ jest w butelce zwrotnej
Pokolenie dzisiejszych trzydziestolatków zapewne pamięta, że dawniej wiele produktów sprzedawano w opakowaniach wielokrotnego użytku. Butelki na mleko czy piwo były w czasach PRL chlebem powszednim. Dziś na masową skalę butelka zwrotna jest wykorzystywana jedynie w branży piwowarskiej. I niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że funkcjonowanie systemu opakowań zwrotnych jest dobrowolną inicjatywą branży, która w całości go finansuje.

Zero waste, żyj bez śmieci
Roczna sprzedaż chmielowego trunku wynosi około 37 mln hl, z czego około 50 proc. jest sprzedawane w butelkach zwrotnych. Piwowarzy szacują, że liczba butelek zwrotnych wykorzystywanych przez rok do sprzedaży piwa wynosi 3,7 mld sztuk. Gdyby zastąpić je w całości butelkami bezzwrotnymi, oznaczałoby to wprowadzenie na rynek polski 1,1 mln ton odpadów szklanych rocznie, które powinny zostać poddane recyklingowi.

Butelki zwrotne w ciągu swojego życia rotują od 15 do nawet 26 razy i od 4 do 6 razy w ciągu roku.

Drugie życie butelki
W odróżnieniu od opakowań bezzwrotnych, które po sprzedaży trafiają do odpadów lub recyklingu, wykorzystywanie butelek zwrotnych to proces obejmujący, poza ich zakupem i napełnieniem koszty: zbiórki butelek, ich transportu do browarów, segregacji otrzymanych opakowań, wymiany pomiędzy przedsiębiorstwami (stosowana wśród członków ZPPP Browary Polskie), zakupu urządzeń do mycia i dezynfekcji butelek, a także kosztów wody, energii i środków wykorzystywanych do mycia butelek i skrzynek oraz środków potrzebnych do składowania nadmiarowych opakowań zwrotnych poza sezonem piwnym.

Zwrot butelek bez paragonu
Obecnie jednym z głównych problemów, które ograniczają zwrotność butelek jest wymaganie sprzedawców, aby klienci okazywali paragony potwierdzające nabycie piwa w danym sklepie. Nie jest to wymóg prawny, lecz praktyka rynkowa o wieloletniej już historii. Z punktu widzenia poszerzania stosowania opakowań zwrotnych zagwarantowanie konsumentom prawa do oddawania butelek za zwrotem kaucji miałoby ogromne znaczenie. Obecnie około połowa klientów kupujących piwo w butelkach zwrotnych wskazuje na konieczność posiadania paragonu, gdy chce oddać butelki.

Przyszłość jest eko
Opakowania wielokrotnego użytku są rozwiązaniem najkorzystniejszym ze względów środowiskowych. Warto, by inne branże korzystały z doświadczeń browarników i również oferowały produkty w opakowaniach wielokrotnego użytku.

Szkło i puszka w selektywnej zbiórce odpadów

Jeśli nie butelka zwrotna, to co?
Aluminiowa puszka to opakowanie, które ma wiele zalet. Jest lekka, łatwa w transporcie, nie tłucze się, pozwala szybko schłodzić napój, który znajduje się w jej wnętrzu. Wbrew obiegowym opiniom nie wpływa na smak produktu. Co równie ważne świetnie sprawdza się w recyclingu, jest ona bowiem środkiem wtórnym, nadającym się w całości do odzysku.

Butelka zwrotna

Butelka zwrotna może krążyć w obiegu średnio 20 razy zanim trafi do recyklingu. Branża piwowarska jako jedyna powszechnie korzysta z tej możliwości

Modelowym i właściwie jedynym w Polsce przykładem praktycznego zastosowania opakowania wielokrotnego użytku przez producentów jest butelka zwrotna. Obecnie na tak szeroką, ogólnopolską skalę wykorzystywana jest wyłącznie w browarnictwie. System kaucyjny wdrożony przez firmy piwowarskie jest nieobowiązkowy, jednak jego zasięg i efektywność są nie do przecenienia. Rocznie ponad 90% butelek wraca do browarów, jest ponownie napełnianych i trafia z powrotem na rynek. Wobec bieżących wyzwań środowiskowych, butelkę zwrotną śmiało można nazwać opakowaniem przyszłości. Dzięki niej udaje się zapobiec zużyciu surowców, zmniejszyć ilość odpadów i ograniczyć emisję gazów cieplarnianych.

Jedyny w Polsce powszechny system butelki zwrotnej

Roczna sprzedaż piwa w naszym kraju sięga 38 mln hl, z czego prawie połowa (45%) dostępna jest w szklanych butelkach zwrotnych. (Pozostałe opakowania stanowią puszki, jednorazowe butelki szklane, a także tzw. KEG-i – beczki używane w lokalach gastronomicznych, również będące opakowaniami zwrotnymi). Jak ogromna to skala zrozumiemy, gdy hektolitry przeliczmy na butelki. Okaże się wówczas, że liczba butelek zwrotnych wykorzystywanych przez branżę piwowarską w ciągu roku to około 3,4 mld sztuk. Aby je pomieścić, potrzebnych byłoby aż 170 milionów skrzynek! Wiedząc, że ponad 90% butelek zwrotnych wraca do browarów do ponownego napełnienia, dostrzegamy efektywność tego systemu.

System opakowań wielokrotnego użytku, wdrożony na największą skalę przez członków ZPPP Browary Polskie, jest nie tylko inicjatywą dobrowolną, ale też w całości finansowaną przez poszczególne firmy – mówi Bartłomiej Morzycki, dyrektor generalny Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie, który reprezentuje największe podmioty branży piwowarskiej działające na polskim rynku. Firmy ponoszą koszty związane ze zbiórką butelek, transportem do browarów, segregacją, a następnie czyszczeniem. Potrzebna jest też przestrzeń do składowania nadwyżek opakowań zwrotnych poza sezonem piwnym. Nasi członkowie podejmują jednak te wyzwania, gdyż traktują szklaną butelkę jako jedno z najbardziej ekologicznych rozwiązań z punktu widzenia zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych.

Najbardziej przyjazna dla środowiska

Wyjątkowość butelki zwrotnej polega na tym, że zachowuje ona swoją pełną wartość po wykorzystaniu przez konsumenta. Zamiast trafić do odpadów lub recyklingu, wraca do producenta. Po uzdatnieniu nadaje się do ponownego napełnienia i wprowadzenia do sprzedaży. Średni cykl życia butelki zwrotnej, obejmujący liczbę możliwych napełnień, z uwzględnieniem właściwości technologicznych butelki, wynosi od 15 do nawet 26 razy. Oznacza to, że szklana butelka zwrotna może zastąpić średnio około 20 butelek bezzwrotnych. Eliminuje to konieczność wyprodukowania nowego opakowania i redukuje emisję dwutlenku węgla, zużycie energii elektrycznej i surowców. Ślad węglowy butelki zwrotnej w porównaniu do jednorazowej ma się średnio jak 1 : 5.

Oszczędność zasobów i eliminacja odpadów

Wśród sposobów efektywnego i przyjaznego dla środowiska postępowania z odpadami, zapobieganie ich powstawaniu zajmuje pierwsze miejsce. Producenci piwa wyliczyli, że gdyby nagle w Polsce butelki zwrotne zastąpić bezzwrotnymi, masa szkła, jaką rocznie należałoby poddać recyklingowi, wzrosłaby dwukrotnie, o ponad 1 mln ton. Huty mogłyby mieć problem z przetworzeniem takiej ilości szklanej stłuczki. Z kolei wyprodukowanie w to miejsce nowych butelek wymagałoby zużycia 800 tys. ton piasku, 230 tys. ton sody, 300 tys. ton wapnia i barwników.

Wciąż jest pole do poprawy

Mimo wysokiej efektywności, rocznie na rynku ok. 8-10% butelek jest traconych. Butelki, które mogłyby obiegać cykl dwudziestokrotnie, napełniane są średnio 9 razy. Oznacza to, że na rynek trzeba wprowadzać około 100 tys. ton szkła w miejsce utraconych butelek zwrotnych. Co stoi na przeszkodzie do pełnego wykorzystania rotacyjności butelek? Newralgicznym momentem okazuje się oddanie pustej butelki do sklepu. Jedno z najbardziej ekologicznych zachowań wciąż jest postrzegane jako czynność nieco kłopotliwa. Najczęściej spotykaną przeszkodą dla zwrotu butelki jest wymaganie przez sprzedawców okazania dowodu zakupu czyli np. paragonu. Sprzedawcy z kolei skarżą się na brak miejsca do przechowywania nadmiaru zwróconych butelek, a także na niekorzystne przepisy podatkowe. Od lat brakuje systemowych rozwiązań, które odpowiadałyby na te problemy.

Najbardziej przyjazna dla środowiska

Wyjątkowość butelki zwrotnej polega na tym, że zachowuje ona swoją pełną wartość po wykorzystaniu przez konsumenta. Zamiast trafić do odpadów lub recyklingu, wraca do producenta. Po uzdatnieniu nadaje się do ponownego napełnienia i wprowadzenia do sprzedaży. Średni cykl życia butelki zwrotnej, obejmujący liczbę możliwych napełnień, z uwzględnieniem właściwości technologicznych butelki, wynosi od 15 do nawet 26 razy. Oznacza to, że szklana butelka zwrotna może zastąpić średnio około 20 butelek bezzwrotnych. Eliminuje to konieczność wyprodukowania nowego opakowania i redukuje emisję dwutlenku węgla, zużycie energii elektrycznej i surowców. Ślad węglowy butelki zwrotnej w porównaniu do jednorazowej ma się średnio jak 1 : 5.

Opakowania wielokrotnego użytku są modelowym rozwiązaniem Gospodarki Obiegu Zamkniętego i praktyczną realizacją zasady rozszerzonej odpowiedzialności producenta, której ramy wdrażane będą niebawem w Polsce. Uważamy, że w celu upowszechnienia stosowania opakowań zwrotnych konieczne są zarówno systemowe zachęty finansowe oraz uproszczenie rozliczeń podatku VAT od kaucji za butelki, tak jak ma to miejsce np. w Czechach – podkreśla Bartłomiej Morzycki.

Jeśli Państwo stworzy korzystne warunki, które będą zachęcać przedsiębiorców do implementacji i rozwoju takiego systemu, możliwe, że do browarników dołączą także inne branże. Wiele zależy od tego, czy w Polsce wdrożona zostanie właściwa idea postępowania z odpadami opakowaniowymi – najpierw zapobiegać ich powstawaniu, a dopiero później poddawać recyklingowi czy innym procesom odzysku.